اعاده اعتبار تاجر ورشکسته
اعـاده اعتبار واقعی
اعاده اعتبار واقعی تاجر مربوط به زمانی است که تاجر با نشان دادن حسن عمل و با پرداخت کلیه دیونی که بر ذمه او بوده است، بتواند تقاضای اعاده اعتبار کند.
هر تاجر ورشکسته که کلیه دیون خود را با متفرعات و مخارجی که به آن تعلق گرفته است، کاملاً بپردازد حقاً اعاده اعتبار میکند. (ماده ۵۶۱ قانون تجارت) ضمناً ماده ۵۶۲ قانون تجارت برای ارفاق به تاجر ورشکسته و جلوگیری از این که طلبکاران مبالغ زیادی از بابت متفرعات و مخارج مطالبه کنند، حداکثر خسارت تأخیر تأدیه را به ۷ درصد در سال تقلیل داده و حداکثر مدت را پنج سال قرار داده است.
در صورتی که در سایر موارد طبق ماده ۷۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی حداکثر خسارت تأخیر تأدیه ۱۲ درصد در سال تعین شده است و از لحاظ مدت،محدودیتی در بین نیست.
اعـاده اعتبار قانونی
در صورتی که تاجر با ابراز حسن نیت موفق به پرداخت کلیه دیون خود نشود، قوانین امروزی برای محجوریت تاجر ورشکسته مدتی قایل شدهاند و همانطور که در مورد جرایم، بعد از سپری شدن مدت زمانی، اعاده حیثیت میشود، در مورد ورشکستگی نیز بعد از گذشت مدتی به دادگاه اجازه میدهد تا نسبت به اعاده اعتبار تاجر ورشکسته تصمیم اتخاذ کند.
شرایط اعـاده اعتبار
اعـاده اعتبار حقیقی و واقعی منوط به پرداخت کلیه دیون به همراه متفرعات و هزینههای متعلقه از طرف تاجر ورشکسته میباشد. تقاضای اعاده اعتبار قانونی نیز منوط به فراهم بودن شرایطی از قبیل گذشتن ۵ سال پس از اعلان ورشکستگی، اثبات صحت عمل در ظرف مدت ۵ سال مزبور و بعد از آن تا زمان صدور حکم اعاده اعتبار و جلب رضایت طلبکاران نسبت به اعاده اعتبار است. این جلب رضایت ممکن است از طریق انعقاد قرارداد ارفاقی که قبلاً تحصیل شده یا این که طلبکاران بعداً ذمه او را پر کرده باشند، حاصل شود.
نقش دادگاه در اعـاده اعتبار
اعاده اعتبار مستلزم رسیدگی در دادگاه و صدور حکم از طرف آن است. بر این اساس، دادگاه صالح برای رسیدگی به تقاضای اعاده اعتبار همان دادگاهی است که اعلان ورشکستگی در حوزه آن واقع شده است.
دادخواست اعـاده اعتبار باید توسط تاجر به دادگاه عمومی که حکم ورشکستگی را داده است، تقدیم شود. دادگاه ابتدا با آگهی به مدت یک ماه این درخواست تاجر را اعلان میکند و طلبکارانی که طلب خود را دریافت نکردهاند در این مدت یک ماهه حق اعتراض به درخواست تاجر را دارند. سپس دادگاه با بررسی مدارک و در صورت احراز شرایط اعاده اعتبار حکم بر اعاده اعتبار صادر میکند یا آن را رد میکند.
این حکم حسب مورد توسط مدعی اعاده اعتبار، دادستان و طلبکاران قابل اعتراض است و اگر درخواست تاجر مبنی بر اعاده اعتبار رد شود، برای دادن درخواست مجدد باید حداقل ۶ ماه بگذرد. امکان اعـاده اعتبار برای ورشکستگان به تقلب تا زمانی که این افراد از جنبه جزایی اعاده حیثیت نکرده اند، وجود ندارد.
اعـاده اعتبار فقط مختص تاجر ورشکسته است و این اختصاص به حکم قانون دارد، اگر قرار بر این بود که افراد عادی که مفلس میشوند نیز نیاز به اعـاده اعتبار داشته باشند، یقینا این مورد در قواعد اعـاده اعتبار توسط قانونگذار تصریح میشد و به نظر میرسد که این اختصاص به لحاظ حساسیت تجارت و اعمال تجاری است.
تاجر ورشکسته، مدیر یا مدیران و مدیر عامل شخص حقوقی ورشکسته علاوه بر محرومیتهای مندرج در مجازاتهای تبعی قانون مجازات اسلامی از تاسیس شرکت تجارتی، عضویت در هیات مدیره شرکتهای تجارتی، تصدی مدیرعاملی در شرکتهای تجارتی، کسب اعتبار و دریافت تسهیلات به هر عنوان از بانکها و موسسات اعتباری عمومی و دولتی به جز وامهای ضروری از قبیل وام مسکن و ازدواج محرومند که این محرومیتها سه سال پس از اعلام ختم عملیات ورشکستگی رفع و به حکم قانون از تاجر اعاده اعتبار میشود و این اعاده اعتبار منوط به تقدیم دادخواست نیست.
ورشکسته به تقلب اعاده اعتبار نمیشود، مگر اینکه مجازاتهای مقرر در قانون مجازات اسلامی را تحمل کند یا عفو شود و از اعلام ختم عملیات ورشکستگی پنج سال بگذرد و کلیه دیون و متفرعات آن و مخارج تصفیه را پرداخت کند.
ورشکسته به تقصیر نیز چنین شرایطی دارد، فقط مدت زمان آن چهار سال خواهد بود. نکته دیگر اینکه هر تاجر که ورشکسته به تقلب و تقصیر نباشد و دیون خود و متفرعات آن را کمتر از دو سال از اعلام ختم عملیات ورشکستگی بپردازد، میتواند اعاده اعتبار کند و اگر در یک شرکت ورشکسته شریک ضامن ورشکست اعلام شود، از وی جز با اثبات تادیه تمام دیون اعاده اعتبار نمیشود.
خواهان اعاده اعتبار و همچنین هر بستانکاری که سند عدم کفایت دارایی دریافت کرده و طلب خود را کاملا دریافت نکرده است، میتواند از حکم دادگاه تجدیدنظرخواهی کند و دادگاه صالح نیز دادگاهی است که حکم ورشکستگی را صادر کرده است.